Najstarszym zapisem, świadczącym o istnieniu lublinieckiego kościoła, jest krótkie stwierdze­nie, które znalazło się w części „C” Registrum Wyadsense (Rejestr Ujazdowski), stanowiącej rozdział „Liber fundationis episkopatus Wratislaviensis” – tj. Księgi uposażenia (dochodów) biskupstwa wroc­ławskiego z tytułu dziesięciny płaconej przez wsie i miasta określone w tej księdze. Część „C” owej księgi, to rejestr sporządzony w miejscowości Ujazd, która – wraz z okolicznymi terenami położonymi w pobliżu Góry Św. Anny – była własnością biskupstwa wrocławskiego. Pozycja 208 tego rejestru, to łaciński zapis: ”208 item in Lublin – sunt XXX mansi solventes fertones exteptis marcis, quas habet ecclesia”, co w wolnym tłumaczeniu na język polski znaczy: „jest 30 łanów uprawnych przynoszących dochód oprócz tych, które miał kościół…”. Księga, z której pochodzi powyższy fragment była tworzona w okresie od 1295 do 1305 roku. Wynika z tego, że w Lublińcu (najstarsza nazwa Lublin), co najmniej od tego okresu, istniał kościół.

W niedzielę 8 listopada 1936 roku obchodzono uroczyście 600-lecie kościoła parafialnego św. Mikołaja w Lublińcu. Niestety, nie wiadomo jaki dokument przyjęto za podstawę do ustalenia rocznicy.

Dnia 23 grudnia 1389 roku książę opolski Władysław wystawił w Opolu dokument darowania młynów na rzecz kościoła parafialnego, gdzie m.in. istnieje zwrot: „…dominus Theodoricus, modernus plebanus ibidem in Lublinecz…”, który świadczy o tym, że już wówczas istniała parafia i proboszcz w Lublińcu. Natomiast z dokumentu wystawionego dnia 31 grudnia 1456 roku przez księcia opolskiego Bolka, zezwalającego proboszczowi w Lublińcu na nabywanie czynszów, dowiadujemy się, że kościół ten był pod wezwaniem św. Mikołaja („…pro ecclesia parochiali beati Nicolai ibidem in Lublin…”)

W okresie reformacji kościół w Lublińcu, jak podają wszelkie źródła, przejęli luteranie.

W 1532 roku, po śmierci ostatniego Piasta opolskiego – Jana II Dobrego, zgodnie z prawem lennym, księstwo znalazło się w posiadaniu króla czeskiego Ferdynanda I Habsburga, a on przekazał je w zastaw margrabiemu brandenburskiemu Jerzemu Hohenzollernowi. Także ziemie lublinieckie wraz z miastem wchodziły w skład księstwa.

W roku 1562 Ferdynard I odebrał zastaw, lecz wkrótce oddał go ponownie. Kolejni posiadacze Lublińca to: Mikołaj Lasota ze Steblowa (lata 1562 – 1568), Jakub Sparwein (1568 – 1576) oraz Jan Kochcicki (przejął Lubliniec wraz z okolicznymi wsiami w 1576 roku, a w 1587 roku nabył dobra lublinieckie na własność). On to w latach 1576 – 1590 ufundował kościół w Lublińcu (tam też został pochowany w krypcie kaplicy mieszczącej się u podnóża wieży). Według autorów Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce (wydanego w 1960 roku) zbudowano go zapewne z wykorzystaniem części poprzedniego. Zdaniem dr Tadeusza Dobrowolskiego – konserwatora zabytków województwa śląskiego – najstarszą częścią kościoła, sięgającą epoki gotyku, ma być prezbiterium.

Roczniki biskupstwa wrocławskiego z lat 1869, 1891, 1912 i kolejne stwierdzają, że kościół w Lublińcu został zbudowany w roku 1580. Wątpliwe jednak, aby powstał on zaledwie w ciągu roku. Wymienione roczniki nie podają żadnych źródeł.

Ludwik Musioł, w opracowanej w 1956 roku „Monografii historycznej parafii lublinieckiej” stwierdza, że: „…kościół parafialny w Lublińcu zbudowano w dzisiejszej jego postaci w drugiej połowie XVI wieku, za czasów kiedy panami na Lublińcu byli Kochciccy. Więc do czasu 1576-1590 należałoby odnieść budowę dzisiejszego kościoła i z tym okresem najlepiej zgadzałaby się architekto­niczna stylistyka tego budynku. Poprzednia budowa jednak mogła być wzniesiona w stylu gotyckim. I ten kościół gotycki (…) to był pierwszy kościół w Lublińcu, zbudowany na przełomie XIII i XIV wieku. O losach tego pierwszego kościoła jednak nic nie wiemy. W każdym razie z tej pierwotnej, gotyckiej budowli tutejszego kościoła nic nie pozostało w dziś tu stojącym kościele, który w całości powstał między 1576-1590 r. jako całkiem nowa, o renesansowej strukturze budowla.”

A zatem czas budowy świątyni podany w „Monografii…”,  to te same lata (1576-1590),  które wskazuje wspomniany powyżej Katalog Zabytków Sztuki w Polsce. Występują natomiast pomiędzy tymi dwoma pozycjami – a także opinią dr Dobrowolskiego – rozbieżności zdań co do możliwości wykorzystania części poprzedniego kościoła do budowy nowego.

Również istnieją pewne wątpliwości w kwestii patrona tegoż kościoła. W cytowanym na wstępie fragmencie dokumentu z 1456 roku wynika, że kościół w Lublińcu był pod wezwaniem św. Mikołaja, jednak protokół wizytacji kościoła z 1679 roku zawiera informację, że patronem jest św. Michał. Kolejne protokoły z lat 1678 i 1720 podają jako patrona św. Mikołaja, ale uroczystość dedyka­cyjną kościoła obchodzono w drugą niedzielę po św. Michale. Autor wspomnianej już „Monografii…” tłumaczy to faktem nowej budowy kościoła w czasie reformacji Lutra, kiedy to poświęcenie kościoła przypadło na św. Michała. Po okresie poreformacyjnym przywrócono jednak dawnego patrona, św. Mikołaja. Mimo to, w pierwszym okresie po tym fakcie, obchodzono jeszcze uroczystość dedykacyjną w drugą niedzielę po św. Michale.

Nie jest znany dzień ani rok poświęcenia i konsekrowania kościoła. Wiadomo jednak, że co najmniej od XVIII wieku obchodzi się uroczystość „odpustu” parafialnego w dzień św. Mikołaja. W praktyce jest to niedziela przed 6. grudnia, chyba że wspomnienie Świętego wypada w niedzielę.

Do 1716 roku lubliniecka parafia należała do dekanatu oleskiego. Dnia 20 lutego 1716 roku został utworzony nowy dekanat lubliniecki, którego pierwszym dziekanem został ks. Teofil Strachwitz, lubliniecki proboszcz. W skład dekanatu weszły istniejące wtedy w okolicach Lublińca parafie: Siera­ków, Sadów, Lubecko, Pawonków i Dobrodzień oraz Lubliniec.

W księdze wieczystej Dom Lubliniec 235 tom V karta 235 dział II poz. 1, dnia 29 kwietnia 1935, zapisano: „Kościół pod wezwaniem Świętego Mikołaja w Lublińcu ma charakter zabytku w rozu­mieniu ustawy o opiece nad zabytkami z 6 marca 1928 (Dz.U.Rz.P.Nr. 29 poz. 265)”.

Najstarszy zachowany opis wyglądu kościoła pochodzi z protokołu jego wizytacji z roku 1679 i brzmi następująco: „…katolicki kościół parafialny został zbudowany z kamienia w sposób kunsztowny przez włoskiego architekta. Jego długość wynosi 57, a szerokość 40 łokci…” (1 łokieć – około 70 cm.). Z kolejnego protokołu, z dnia 21 maja 1687 roku, dowiadujemy się, że „…jest całkowicie murowany, przestronny i pełen światła, zdobny wewnątrz przez łuki (sklepień), które ciągną się przez cały kościół… chór w kościele jest murowany.” W protokole z dnia 15 września 1720 roku znajdujemy stwierdzenie, że „…jest murowany, sklepiony, wyłożony posadzką, kryty dachówką…”.